سبد سهام یا پرتفوی چیست؟

پیش‌تر درباره‌ی انواع سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و ریسک گریز نوشتم. آنچه عنوان شد توضیحاتی درباره طرز تفکر و رویکردهای این دو گروه از سرمایه‌گذاران بود. اما امروزِ اهمیت تشکیل سبد سهام بر هیچ‌کس پوشیده نیست.

قبلاً در مطلبی جداگانه روش سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه را در مقابل روش جسورانه  موردبررسی قراردادیم. همین‌طور گفتیم قبل از شروع فعالیت در بورس بهتر است سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهیم. در این جستار به جوانب جزئی‌تر تشکیل سبد سهام به‌صورت عملی می‌پردازد.

سبد سهام چیست؟

سبد سهام عبارت است از تخصیص دارایی خود میان چندین سهم، به‌نحوی‌که ریسک سرمایه‌گذاری ما را کاهش دهد. فعالان بازار بورس گاها به‌جای سبد سهام به آن “تشکیل پرتفوی” نیز اطلاق می‌کنند. از مقدمات که بگذریم اصل قضیه تشکیل سبد سهام یا پرتفوی تا حدود زیادی ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش می‌دهد.

ضرب‌المثل قدیمی وجود دارد که می‌گوید: همه‌ی تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد نگذارید

آنچه در ادامه به آن می‌پردازیم گام‌های ساده و عملی برای تشکیل یک سبد سهام است.

1- تک سهم نشوید!

مطمئناً در بازار بورس سهم‌های زیادی وجود دارد که طی یک سال چند صد درصد رشد داشته‌اند. مطابق اصل تکرار تاریخ احتمالاً این رشد برای سهم‌های مشابه نیز اتفاق خواهد افتاد.

البته که یک سرمایه‌گذار برای کسب چنین سودهایی لحظه‌شماری می‌کند اما اگر برعکس چیزی که فکر کرده‌اید اتفاق بیافتد..!؟ به‌احتمال‌زیاد روز خداحافظی ما با بورس همان زمان است. زمانی که به دلیل عدم تشکیل سبد سهام و متنوع سازی، بخش عمده‌ی سرمایه خود را بر باد داده‌ایم.

البته برخی از اساتید (!) در تألیفات خود با تقلید از منابع خارجی  به شما توصیه می‌کنند فقط یکی دو سهم را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید. ما اما به دانشجویان آن‌ها توصیه می‌کنیم سابقه‌ی نمادِ شرکت آکنتور را بررسی کنند تا به اصل ماجرا پی ببرند. شرکتی که با توقف یک‌باره‌ی نماد معاملاتی طی چند ماه گذشته و اخبار واصله، برخی از سهامدارهای خود را به تیمارستان هم کشیده بود!

توزیع وزن سرمایه بر روی چند سهم به‌جای تک سهم شدن، اولین گام عینیت بخشیدن به اصل تشکیل سبد سهام است. البته اگر جزء معامله گران ریسک‌پذیر  هستید و قصد تک سهم شدن رادارید توصیه می‌کنم قید پولتان را هم در بدو شروع سرمایه‌گذاری بزنید!

2- سرمایه‌گذاری در چند صنعت

حتی با تشکیل سبد سهام و متنوع سازی نیز کار به پایان نمی‌رسد. اگر پرتفوی

خود را از درون یک صنعت چیده باشیم درواقع در حال کوبیدن آب در هاون هستیم!

تشکیل سبد سهام از درون یک صنعت خاص، به‌اندازه‌ی عدم تشکیل سبد سهام احمقانه است. بیایید فرض کنیم سبد سهام خود را صرفاً از درون یک صنعت انتخاب نموده‌ایم. بر همین اساس چنانچه براثر رویدادهای اقتصادی کل صنعت فوق دچار رکود شود، احتمالاً تمامی سهم‌ها افت قیمت خواهند داشت.

3- توزیع مناسب وزن سرمایه

تک سهم نبودن و تشکیل سبد سهام متنوع از صنایع مختلف، شاید شروط لازم باشد اما کافی نیست!

تصور کنید سبد سهامی متشکل از پنج سهم را برای خود تشکیل داده‌اید درحالی‌که 80درصد وزن سرمایه خود را به یک سهم اختصاص داده‌اید. این سناریو نیز به‌نوعی دست بیخ گلوی خودمان گذاشتن است تا متنوع سازی!

هرچند در مبحث مدیریت توزیع وزن سرمایه یک بحث کاملاً تخصصی در دلِ مدیریت سرمایه است. اما توزیع سرمایه باید طوری باشد که اصل تشکیل پرتفوی را زیر سؤال نبرد. شاید تخصیص 5 تا 15 درصد از وزن سرمایه برای هر سهم به‌مراتب عاقلانه‌تر باشد.

در هر شرایط بازار حس کردید باید بخش عمده‌ی سرمایه خود را به یک سهم اختصاص دهید، بدانید دچار پدیده‌ای بنام جهت‌گیری تأییدی  شده‌اید و سعی دارید بازار را پیش‌بینی کنید. یادم باشد در باب عدم پیش‌بینی بازاری که مطابق نظریه گام تصادفی ، از اساس قابل پیش‌بینی نیست بعداً مقاله‌ای بنویسم…

4- بورس، جام مقدس نیست!

سرمایه‌گذاری در بازار بورس جذاب است اما بیاییم طور دیگری به قضیه نگاه کنیم. اگر با اجرای تمام مفروضات فوق به نتیجه نرسیدیم چه؟!

از بورس ایران که آماری در دست نیست، اما بر اساس یک آمار در بلاد کفر (!) کمتر از 1% معامله گران بازارهای مالی دارای اهرم، بعد از پنج سال می‌توانند سود کسب کنند. شاید یکی از عاقلانه‌ترین کارها این باشد که سرمایه‌گذاری در بورس، خود بخشی از یک سرمایه‌گذاری باشد. درواقع به‌جای تشکیل سبد سهام بیاییم سبد سرمایه‌گذاری تشکیل دهیم!

هرچند عده‌ای بر اساس اصل تمرکز، مخالف این عقیده هستند، اما این عقیده حداقل برای نویسنده‌ی این مطلب  نتایج خوبی را به همراه داشته است.