پنج دلیل برای ورشکستگی با حساب آزمایشی!

آنچه باید از تنوع بخشیِ سبد بدانیم

یادآوری نویسنده:

بازهم ما را بابت کِش‌وقوس دادن به کلمات ببخشید! در این جستار منظور از عبارت “حساب آزمایشی بورس ” هر نوع حساب آزمایشی در بورس و سایر بازارهای مالی ازجمله بازار ارز است. به‌حساب آزمایشی اصطلاحاً “حساب دِمو ” نیز گفته می‌شود.

افتتاح حساب آزمایشی بورس و انجام معاملات آزمایشی ازجمله نکات مهم قبل از شروع فعالیت در بورس است. همان‌طور که می‌دانید خوشبختانه امکان افتتاح حساب آزمایشی بورس فراهم‌شده است؛ پلتفرم مفید تریدر و تالار مجازی بورس ایران امکان انجام معاملات آزمایشی را برایمان فراهم می‌کند.

هرچند ایده‌ی خلبانی با شبیه‌ساز پرواز قبل از به بازی گرفتن جان مسافران (و خلبانی با هواپیمای واقعی) ایده‌ی بسیار عاقلانه‌ای است؛ اما این مسئله در بازار بورس کمی متفاوت است! تفاوت ازاین‌جهت است که افراد را به انجام معاملات آزمایشی قبل از سرمایه‌گذاری واقعی دعوت می‌کنیم؛ درحالی‌که آن‌ها را از ادامه دادن طولانی‌مدت حساب آزمایشی منع می‌کنیم!

میدانم که ایراد این صحبت‌ها حساسیت برخی‌ها را برانگیخته خواهد کرد، آخر افرادی را می‌شناسم که بیش از دو سال است دارند در تالار مجازی سودها را دِرو می‌کنند، البته منظورم سودهای مجازی است! این جستار برای آنان طراحی‌شده تا بلکه درنهایت شصتشان خبردار شود که فعالیت طولانی در حساب آزمایشی چه عواقب کشنده‌ای را برایشان به دنبال دارد. قبل از آن اما بگذارید دلایل استفاده از حساب آزمایشی بورس را باهم بررسی کنیم.

حساب آزمایشی بورس برای چیست؟

مطمئناً هدف از افتتاح حساب آزمایشی بورس تمرین و آزمودن استراتژی معاملاتی (sepidar) درواقعیت مجازی بازار است؛ چراکه هیچ‌کس، سودِ حاصل‌شده در یک حساب آزمایشی را تقدیممان نمی‌کند! آنچه در زیر آورده‌ام، مهم‌ترین دلایل استفاده از حساب آزمایشی است:

• آشنایی با پلتفرم معاملاتی
• یادگیری روش انجام معاملات خرید، فروش و آشنایی با انواع دستورات شرطی شامل (معتبر تا لغو، معتبر تا پایان روز و …)
• آشنایی عملی با مفاهیم معاملاتی شامل (حجم، حد ضرر، حد سود و…)
• برانداز نمودن قاب‌های زمانی و استفاده از انواع بازارهای تحلیلی شامل (خطوط روند، اندیکاتورها و…)
• انجام تست‌های آماری (Backtesting) و برانداز نمودن روش معامله‌ی شخصی

یقیناً چنانچه مبتدی هستیم و نسبت به موارد فوق آگاهی نداریم باید فعلاً حساب آزمایشی بورس را ادامه دهیم؛ اما بدون شک با انجام معاملات آزمایشی بورس، معامله‌گر نخواهیم شد!

از واژه‌ی “فعلاً “استفاده کردم چون در ادامه، بحثمان روی ضرورت فعالیت مقطعی در حساب آزمایشی است.

چرا حساب آزمایشی برای طولانی‌مدت کشنده است!؟

افراد زیادی را می‌شناسم که در حساب آزمایشی (حتی برای دوره‌ی طولانی) موفق، عمل کرده‌اند؛ اما وقتِ انجام معاملات واقعی که رسیده، سرمایه خود را به باد فنا داده‌اند؛ چه چیزی باعث می‌شود در حساب آزمایشی بورس عملکرد خوبی داشته باشیم اما سرِ بزنگاه خریدوفروش با پولِ واقعی‌مان دقیقاً معکوس عمل کنیم!؟

منظورم از “معکوس عمل کردن ” انجام اقداماتِ معاملاتی است که پس انجام آن، خودمان را سرزنش می‌کنیم! همان زمان‌هایی که دقیقاً هر کاری می‌کنیم، اِلا عمل کردن به فرامین سیستم معاملاتیِ خودمان!

تجربه‌ی معاملات موفق و کسب سودهای شیرین در حساب آزمایشی، هرگز نتایج آتی را تضمین نخواهد کرد؛ از آن بدتر کسب سود در حساب آزمایشی نسبت به سودهای واقعی، از زمین تا آسمان فرق دارد!

انجام معامله با پولِ واقعی فشارهای روانی را به همراه دارد که این چالش‌های روانی را هرگز در حساب آزمایشی تجربه نخواهیم کرد. دقیقاً به همین دلیل است که گرفتن نمره‌ی 20 در امتحان آیین‌نامه‌ی رانندگی، به‌هیچ‌وجه از ما یک راننده خوب نخواهد ساخت؛ درواقع تا پشتِ فرمان ننشینیم، راننده نمی‌شویم! اما آیا از عواقب کشنده و خطرناکِ ادامه دادن یک حساب آزمایشی برای مدت طولانی مطلع هستید!؟

آنچه می‌خواهم در ادامه بدان بپردازم، توضیح پنج نکته‌ای است که نشان می‌دهد فعالیت طولانی‌مدت در حساب آزمایشی بورس، شمارا به ورطه‌ی ورشکستگان، پیوند خواهد زد.

نتایج بی‌اهمیت

انجام معاملات آزمایشی بورس، هیچ‌گونه عواقب مادی و فکری را برای ما به همراه ندارد. بدون شک از دست دادن پول و تجربه‌ی ضرر، برای همه ناخوشایند است؛ اما این مجموع تجارب ماست که مهارت‌های ما را در امر خطیر معامله‌گری توسعه می‌دهد. بعید است کسی ادعا کند متحملِ ضرر شده‌ام، اما ناراحت نیستم (هرچند که میزان این ضرر اندک باشد)؛ حال از خود سؤال کنید آیا در حساب آزمایشی بورس می‌توان طعمِ تلخ ضرر را تجربه نمود؟

اگر پاسختان مثبت است بعید می‌دانم خواندن ادامه‌ی این نوشتار برایتان مفید باشد! این مجموع تصمیمات خریدوفروش ماست که نتایج را ایجاد می‌کند. بدون شک در پسِ هر نتیجه‌ی واقعی تجربه‌های ارزنده‌ای نهفته است؛ این مسئله در حساب‌های آزمایشی قابل حصول نیست.

معامله‌گری به سطح بالایی از مسئولیت‌پذیری نیاز دارد؛ این ما هستیم که باید مسئولیت و عواقب ناشی از معاملات خود را بپذیریم. مَگر اساساً یک حساب آزمایشی عواقبی هم برایمان به دنبال دارد که بخواهیم آن را بپذیریم یا نپذیریم!؟

پاسخ مطمئناً منفی است، به همان دلیل که می‌توانیم حساب آزمایشی خود را در همین لحظه نابود کنیم و حساب دیگری را از نو بسازیم، منظورم با هر میزانِ موجودیِ دلخواه است! بدون اینکه کوچک‌ترین تأثیری بر روحیه‌ی ما داشته باشد. از طرفی عدم مسئولیت‌پذیری در معاملات، زمینه را برای اعتیاد به سودهای تصادفی فراهم می‌کند که در موردش می‌توان یک رمان نوشت.

دخیل نبودن احساسات

امروزه همه از نقشِ کلیدی روانشناسی برای موفقیت در معامله‌گری آگاه هستند. چیزی که بزرگان بازار بورس را از ورشکستگان، جدا می‌کند، مدیریت احساسات در معامله‌گری است؛

اما حرفه‌ای‌های بازار بورس از بدو تولد، تافته‌ی جدا بافته نبودند! منظورم این است که کنترل احساسات یک مهارت اکتسابی است که باتجربه ایجاد می‌شود نه یک پدیده‌ی ارثی؛ مشکل اینجاست که در حساب آزمایشی چیزی به نام احساسات وجود ندارد که بخواهیم باتجربه‌ی آن، مهارت کسب کنیم!

زمانی که حساب آزمایشی با چند اشتباه دود می‌شود، بدون معطلی حساب دیگری را باز می‌کنیم؛ بدون هزینه، بدون درد و خون‌ریزی! اما کسب سود یا زیان (حتی به میزان کم) روی پول‌های واقعی، به‌کلی روح و روانمان را به چالش می‌کشد. هر سود و زیانی بر روی پول‌های واقعی ما ایجاد شود می‌تواند ما را به آسمان ببرد یا دنیای فکر و ناراحتی را روی سرمان خراب کند.

کسی نمی‌تواند ادعا کند باتجربه‌ی چندین معامله‌ی زیان (با پول واقعی) تأثیری در روحیه‌ی وی ایجاد نشده است؛ در عوض این اتفاق کوچک‌ترین احساسی را (هنگام سروکله زدن با حساب آزمایشی بورس) در شما ایجاد نمی‌کند.

معامله‌گران بورس همواره با چالش‌های روان‌شناختی متعددی روبرو هستند؛ رویارویی با این چالش‌ها در حساب آزمایشی بورس تقریباً غیرممکن است. هر معامله‌گر حالات متعددی از ترس، طمع، خود سرزنشی، انکار گرایی و… را در حساب واقعی تجربه خواهد کرد. ادامه دادن طولانی‌مدت حساب آزمایشی نه‌تنها به شناخت این چالش‌ها کمکی نمی‌کند، بلکه معامله‌گر را در تعامل وی با بازار، تنبل بار می‌آورد!

منظورم از تنبل: کسب ذهنیت و عادات غلط در معامله‌گری است.

عادت کردن به قمار!

از عمده مواهب بسیار خطرناک حساب آزمایشی بورس، عادت کردن به قمار است.

واژه‌ی ظریفِ “موهبت ” را در کنار واژه‌ی ویرانگرِ “خطرناک ” آوردم چون حساب آزمایشی هم موهبت است و هم مصیبت! حتماً تا اینجا متوجه شدید که انجام معاملات مجازی در حساب آزمایشی (به‌قصد آشنایی با مفاهیم) برایمان موهبت است؛ درحالی‌که ادامه دادن آن به مدت طولانی این موهبت را به مصیبت تبدیل می‌کند. درست همانند پیله‌ی کرمِ ابریشم که در ابتدا حکم خانه‌اش را دارد و البته برای آن‌ها که پس از مدتی پیله را به‌قصد پرواز نمی‌شکافند، حکم آرامگاه ابدی این جانوران را بازی می‌کند! (بیشتر بخوانید، کرم ابریشم از پیله تا پرواز)

 مطمئنم می‌دانید که معامله‌گری یک علم بسیار گسترده است. حتی متنوع سازی سبد سهام نیز تئوری‌های پیچیده‌ی ریاضی همچون واریانس را در خود جای‌داده است.

حال بیایید فرض کنیم با افتتاح حساب آزمایشی، موفق به کسب سودهای رؤیایی طی مدت کوتاهی می‌شویم؛ اینجاست که دیگر روی پای خودمان بند نیستیم؛ البته پرواضح است که بر اساس توهم برتری تصور می‌کنیم تافته‌ی جدا بافته هستیم!

شاید باور نکنید اما گاهی حساب‌های آزمایشی طوری به ما غرور کاذب القا می‌کنند که به‌راحتی می‌توانیم برای نابود کردن سرمایه‌ی واقعی خود کمر ببندیم! برای روشن شدن این مطلب بگذارید مثالی بزنم:

فرض کنید حساب آزمایشی بورس را با موجودی 5 میلیون تومان در پلتفرم مفیدتریدر برای خود باز می‌کنید. ازقضا با چند حرکت انتحاری موفق می‌شوید سرمایه‌ی خود را طی مدت یک ماه دو برابر کنید. راستش را بخواهید کسب چنین سودی برای یک حرفه‌ای (و آن‌هم طی 12 ماه نه یک ماه) یک شاهکار به‌حساب می‌آید؛ اینجاست که داروندار خودتان را (با طمع کسب تکرار چنین سودهایی در حساب واقعی) وارد بازار می‌کنید. درواقع موفقیت‌های قمار گونه در حساب آزمایشی بورس زمینه را برای نابودی پول‌های واقعیتان فراهم می‌کند.

واژه‌ی قمار را به این جهت به کاربردم زیرا یکی از مواردی که باعث تفاوت بین معامله‌گری و قمار می‌شود، همین عدم آگاهی نسبت به بازار است. درواقع زمانی که بدون آگاهی و دانش سودهای بادآورده‌ای را کسب می‌کنیم زمینه برای معامله با پول‌های واقعی‌مان فراهم می‌شود.

عدم تضمین نتایج

حتی کسب نتایج عالی در حساب آزمایشی هم به‌هیچ‌وجه آینده را تضمین نمی‌کند؛ به‌عبارت‌دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند عملکردی مشابه عملکرد حساب آزمایشی را در حساب واقعی به ارمغان خواهد آورد.

همان‌طور که می‌دانید هر استراتژی معاملاتی (لبه) ممکن است در مقطعی از زمان میزان‌سازی (Tuning) مناسبی با حرکت قیمت‌ها نداشته باشد؛ به عبارت ساده‌تر ممکن است استراتژی معاملاتی ما بر اساس روند کار کند ولی رفتار قیمت در شرایط فعلی بی تصمیم (consolidating) باشد؛ اینجاست که یکی به نَعل، یکی به میخ زدن قیمت و حرکات نوسانی کوچک آن، فقط باعث ضرر ما خواهد شد!

چه‌بسا ممکن است انجام معاملات در حساب آزمایشی بورس با شرایط مناسبِ قیمت و لبه (همسویی سیگنال و ابزار) تقارن داشته باشد؛ درحالی‌که بدترین حرکات بازار در رویارویی با استراتژی‌مان در سرمایه‌گذاری با پول واقعی رقم بخورد!

امیدوارم که تا اینجا گیجتان نکرده باشم، بگذارید مثالی بزنیم:

فرض کنید بر اساس میانگین متحرک 50 روزه و اسیلاتور RSI معامله می‌کنید؛ ازقضا موقع افتتاح حساب آزمایشی بورس و انجام معاملات مجازی، بهترین دستاوردها را (مثلاً طی مدت سه ماه) به دست می‌آوریم. پس‌ازآن از حساب آزمایشی به‌حساب واقعی کوچ می‌کنیم و معاملات واقعی را آغاز می‌کنیم؛ اما حتی باوجود درست عمل کردن، میانگین نتایج، زیانِ خالص است (برعکس حساب آزمایشی).

مشکل این سناریو نه از ابزار است نه از بازار، تنها بازار دلش می‌خواسته رنگ عوض کند! و البته من و شما نیز تنها وظیفه‌داریم به ساز آن برقصیم نه اینکه در مقابلش قد علم کنیم!

کسب موفقیت‌های پی‌درپی در حساب آزمایشی بورس، هرگز موفقیت در حساب واقعی را تضمین نمی‌کند. این مطلب ممکن است تنها به دلیل تغییر رفتار بازار صورت گیرد و از کنترل ما نیز خارج است؛ بنابراین بهتر است به‌جای دل‌خوش کردن به این سرابِ بی‌انتها، سرمایه‌گذاری را با پول‌های واقعی (البته به میزان کم) آغاز کنیم.

اعتیادِ رفتاری

شاید شستشوی یک زخم با ماده‌ی ضدعفونی، درد و سوزش به همراه داشته باشد اما از گذاشتن باند عفونی روی آن بهتر است! اشتباهات ما در سرمایه‌گذاری واقعی تابع طیف عظیمی از احساسات است؛ از همین احساسات است که درس‌های سرمایه‌گذاری را یاد می‌گیریم، اما داستان برای حساب آزمایشی بورس کمی فرق می‌کند.

مجموعه‌ای از رفتارهای تکراری بر روی حساب آزمایشی، عادات ما را تشکیل می‌دهد. حتماً می‌دانید که ترک عادت، مشکل است؛ درواقع مهم نیست این عادت درست باشد یا غلط، مهم آن است که این عادات رفتار ما را (در مواجهه‌ی با بازار) تشکیل می‌دهند.

البته همان‌طور که می‌دانید در حساب آزمایشی، اغلبِ تصمیمات، خالی از درک و فهم احساسی است؛ بنابراین مجموعه‌ای از عادات غلط را در خود پرورش می‌دهیم که در روانشناسی به آن اعتیاد رفتاری می‌گویند.

اعتیاد رفتاری عبارت است از انجام اجبارگونه و تکراری یک رفتار تا حدی که منجر به آسیب به‌سلامت بدنی، ذهنی یا مالی شود. اگر رفتاری باوجود نتایج مخرب فوق تکرار شود، این نشانه‌ای از اعتیاد فوق خواهد بود.

راهکار چیست؟

همان‌طور که می‌دانید با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی‌شود! بنابراین باید به دنبال راهکار باشید. برای اینکه بتوانید به شکل هوشمندانه از مواهب حساب آزمایشی بورس، بهره‌مند شوید و درعین‌حال از خطرات آن‌هم پرهیز کنید چند توصیه‌ی مختصر را برایتان در ادامه لیست نموده‌ام:

1- از حساب آزمایشی صرفاً برای شروع استفاده کنید؛ پس‌ازآنکه استراتژی معاملاتی خود را با آن آزمون درگذشته (back test) نمودید، از حساب دمو کوچ کنید.

2- در اسرع وقت نسبت به افتتاح حساب واقعی (حتماً به مقدار کم) اقدام کنید.

3- فراموش نکنید که تجربه‌ی ضرر در معاملات در حکم هزینه‌ی این تجارت است؛ فرض را بر این بگذارید که به دانشگاه رفته‌اید و ضررهای کوچک در حکمِ شهریه‌ی دانشگاه را دارد.