سفسطه دست داغ در بازار بورس

چرا استراتژی معاملاتی شما بعد از ۱۰ معامله زیان ده بازهم خوب و کار است؟

چند بارشده است که بعد از ۵ معامله سود ده متوالی احساس کرده‌اید دیگر بازار را مثل کف دستتان می‌شناسید و ضرری هم در کار نخواهد بود! اما درست در معامله ششم، با پذیرفتن ریسک زیادی که ناشی از احساس شکست‌ناپذیری‌تان بود، ضرر زیادی داده‌اید؟

چند بارشده است که در این شرایط، استراتژی معاملاتی‌تان را تغییر دهید یا اندیکاتورهایتان را، با تصور اینکه دیگر جواب نمی‌دهند، بعد از ۴ ضرر متوالی اصلاح‌کرده‌اید؟

اغلب معامله گران با این مشکلات مواجه می‌شوند؛ باید بدانید که اتخاذ فرضیات اشتباه می‌تواند تصمیمات جبران‌ناپذیر و خطرناکی برایتان به بار بیاورد. نکته مهم این است که بفهمید احتمال وقوع ضررهای متوالی چقدر است و نقش آمار در معاملات را درک کنید.

 من در این مقاله، مهم‌ترین مفاهیم مرتبط با این مقوله را برایتان شرح می‌دهیم و نکاتی عملی برای جلوگیری از وقوع چنین اشتباهات سنگینی را به شما یاد می‌دهیم.

سفسطه دست داغ

وقتی بسکتبالیستی به‌صورت متوالی ۵ یا ۶ توپ را وارد سبد می‌کند، می‌گوییم وی داغ است. دانشمندان اصطلاح سفسطه دست داغ را در این مورد به کار می‌برند؛ ضمناً، تحقیقات نشان داده‌اند که چنین توالی‌هایی صرفاً در محدوده احتمالات آماری نرمال امکان وقوع پیدا می‌کنند و داغ بودن، اصلاً غیرمعمول نبوده و ریشه ریاضی دارد. هرکدام از بازیکنان را که به مدت طولانی زیر نظر بگیرید، شاهد چنین صحنه‌هایی خواهید بود.

بله؛ درست است؛ تناوب وقوع این توالی‌ها بر اساس مهارت تک‌تک بازیکنان تعیین می‌شود و بازیکنان حرفه‌ای اصولاً توالی‌های طولانی‌تر را در مقایسه با بازیکنان معمولی در سطح دبیرستان تجربه می‌کنند. اما هردوی این بازیکنان، هر از چند گاهی شاهد چنین رویدادهایی خواهند بود.

درس اول

«قانون تعداد بالا» می‌گوید توالی‌های سود و ضرر در یک گروه نمونه با اندازه معقول، کاملاً نرمال هستند. سعی کنید از قضاوت سیستمتان بر اساس ۱، ۲ یا ۵ معامله دست‌بردارید و سعی کنید افق فکری‌تان را بلندمدت‌تر کنید. هیچ‌گاه سیستمتان را بعد از چند ضرر تغییر ندهید.

ریاضیات ضعیف بشر

ما انسان‌ها در درک احتمالات خیلی خوب عمل نمی‌کنیم؛ اصلاً چه کسی از ریاضیات خوشش می‌آید؟ ما هرروز سوار ماشینمان می‌شویم و حتی یک‌لحظه هم راجع به اینکه چه اتفاقی برایمان می‌افتد احساس نگرانی نمی‌کنیم؛ اما وقتی‌که فقط ۲ بار در سال سوار هواپیما می‌شویم، احساس دل‌شوره داریم.

اما مشکل به اینجا ختم نمی‌شود. رویدادهایی که نتایج تصادفی دارند هم نحوه تفکر ما را به چالش می‌کشند و ما سعی می‌کنیم تا قواعد یا نظریاتی را برای خود تدوین کنیم که به ما در ایجاد احساس کنترل روی شرایط کمک کنند.

در قمار با تاس، مردم وقتی روی عدد بزرگ‌تری شرط می‌بندند، تاس را محکم‌تر می‌اندازند. در پرتاب سکه هم‌فکر می‌کنند احتمال دیدن شیر، بعد از ۴ بار متوالی خط آمدن، بیشتر است. قماربازان جوامع غربی در لاتاری ها هم معتقدند اگر خودشان اعداد را انتخاب کنند، احتمال بردشان بیشتر می‌شود.

رویدادهای احتمالی با نتایج اتفاقی اصولاً مترادف با عدم قطعیت بوده و ما انسان‌ها سعی می‌کنیم تا حد امکان، احساس عدم قطعیت و نا اطمینانی را از بین ببریم.

 تحقیقات نشان داده‌اند که ایجاد حس کنترل، حتی در مواقعی که ما به‌واقع هیچ کنترلی نداریم، احساس بهتری به ما می‌دهد. البته در این شرایط، نتیجه نهایی تغییر نخواهد کرد اما نوع نگاه ما به آن اتفاق و نحوه تصمیم‌گیری‌مان عوض خواهد شد.

افرادی که فکر می‌کنند روی نتایج تصادفی هم تا حدی کنترل دارند، کمتر از ریسک گریزان می‌شوند و احتمال موفقیتشان را بیشتر در نظر می‌گیرند. این مسئله در معامله‌گری می‌تواند به افزایش ریسک‌پذیری و اعتمادبه‌نفس کاذب گردد.

درس دوم

مفهوم تصادف و احتمال را درک کنید و بپذیرید و بدانید که هر معامله‌ای مستقل از معامله قبلی خود است. البته باید این را هم به شما بگویم که نتیجه هر معامله‌ای کاملاً تصادفی بوده و از کنترل شما هم خارج است!

 ایجاد مقررات دلبخواه و اختیاری که به شما احساس کنترل و تسلط بر اوضاع می‌دهند هم می‌توانند باعث ایجاد خوش‌بینی بیش‌ازحد در معامله‌گر شوند.

از اعتمادبه‌نفس کاذب دوری‌کنید

خطرناک‌ترین موضوع راجع به دست داغ این است که درک و برداشت افراد نسبت به سطح مهارت و توانایی‌شان را تغییر می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، بعدازاینکه بازیکن ۵ گل پشت سر هم بزند، احتمالاً از موقعیت‌های دیگر که حتی شانس کمتری در گل زدن دارند هم اقدام به پرتاب توپ می‌کند و آمار و احتمالات را به‌هم‌ریخته و منافع گروه را هم به خطر می‌اندازد.

تحقیقات نشان می‌دهند که معامله گران و سرمایه‌گذاران پس از کسب موفقیت و نتایج مثبت در معاملات اخیرشان، بیشتر دست به معامله می‌زنند!

افزایش اندازه و سایز معاملات آن‌هم صرفاً با استناد به بردها و سودهای اخیرتان، اکثراً، یا شاید بهتر باشد بگویم همیشه فاجعه به بار می‌آورد. بعضی تریدر ها معتقدند که بعد از چند برد متوالی می‌توانند روند حرکتی بازار را احساس کنند. و ما اغلب می‌بینیم کهان معامله گران مقادیر قابل‌توجهی از آن سودهای گذشته را در فقط چند معامله به باد می‌دهند. و فکر می‌کنم همه ما چنین تجربه‌ای داریم؛ درست است؟

درس سوم

شما به‌صورت اتفاقی تبدیل به معامله‌گر بهتری نمی‌شوید. درنتیجه، هیچ‌گاه با تکیه‌بر نتایج معاملات اخیرتان، رویکرد و استراتژی‌های مدیریت ریسک و پولتان را تغییر ندهید.

شکست‌های پشت سر هم همیشه از راه  می‌رسند

آیا بعد از ۶ معامله زیان ده متوالی فکر می‌کنید استراتژی معاملاتی‌تان کار نمی‌کند یا شما تریدر بدی هستید؟ البته به نظرم نیازی هم به ضرر و زیان در ۶ معامله متوالی نیست تا نسبت به استراتژی معاملاتی‌مان احساس تردید کنیم. اما اگر ما بگوییم که این مسئله اصلاً پایه و اساسی ندارد و همین سیستمی که قصد دارید استفاده از آن را متوقف کنید، می‌تواند سودهای سرشاری را به سمت شما روانه کند، چه؟

اگر معامله گران بتواند فقط اندکی بیشتر به استراتژی‌های معاملاتی‌شان بچسبند و براثر ترس و نگرانی از ضرر بیشتر آن را کنار نگذارند، قطعاً شاهد نتایج مثبتی خواهند بود.

درس چهارم

سود و ضرر متوالی کاملاً طبیعی است و صرف‌نظر از اینکه مهارت‌هایتان، همیشه پیش می‌آیند. سعی کنید خیلی زود نسبت به متد معاملاتی‌تان دلسرد نشوید و به استفاده از آن ادامه دهید. بالاخره این توالی‌های زیان ده هم به پایان می‌رسند.

شما به هنگام مواجه به سود یا زیان‌های متوالی چه می‌کنید

نکته بسیار مهم این است که پس از سودها و بردهای متوالی دچار غرور و اعتمادبه‌نفس کاذب نشوید. هیچ‌گاه در چنین اوقاتی، میزان ریسکتان را افزایش ندهید. وقتی صحبت از کاهش نوسانات حساب می‌شود، حفظ اندازه و سایز موقعیت‌هایتان بسیار مهم است. ضمناً، هیچ‌وقت با تصور اینکه دیگر معامله کردن برایتان مثل آب خوردن شده است، تعداد معاملاتتان را افزایش ندهید!

 همیشه مطمئن شوید که از مقرراتتان پیروی می‌کنید و دقیقاً مطابق سیستم معاملاتی‌تان معامله می‌کنید.

کلیه این مسائل در مواجه به ضررهای متوالی هم صادق است. سعی نکنید با افزایش اندازه و سایز موقعیت‌هایتان، ضررهای قدیمی و گذشته را جبران کنید؛ در این صورت، منتظر یک شکست و ضرر بزرگ‌تر باشید. نکته مهم‌تر این است که استراتژی‌تان را تغییر ندهید. شما تنها با اجرای مداوم معاملاتتان طبق متد و روشتان می‌توانید آستانه معاملاتی‌تان را بسازید.

درک این مقوله برای معامله گران تازه‌کار دشوار است اما این، اصل ضروری برای کسب سود در معاملات است. در عوض، به اینکه چقدر خوب معاملاتتان را اجرا می‌کنید توجه کنید و بیش‌ازحد نگران نتایج نهایی نباشید.

نکته: قبل از شروع معاملات در هرروز، 10 یا 20 معامله قبلی‌تان را مرور کنید تا بینشی جامع نسبت به شرایط کلی‌تان پیدا کنید تا احتمال بروز اشتباهات احساسی را کاهش دهید. همیشه سعی کنید از وضعیت احساسی و افکارتان آگاه بمانید.