بازیگران بازار آتی را بشناسید!

بازار آتی، قلب تپنده اقتصاد است، اما بازیگران بازار آتی چه کسانی هستند و چه نقشی ایفا می‌کنند؟ بازار آتی به دلیل ویژگی‌هایی مثل امکان استفاده از اهرم مالی و فروش استقراضی، جذابیت زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد. همچنین، هزینه کم معاملات، فرصت‌های زیادی را برای معامله‌گرانی فراهم می‌کند که به دنبال کسب سود از نوسانات قیمت هستند. اما برخلاف تصور عموم، همه افرادی که وارد بازار آتی می‌شوند، فقط به دنبال سود نیستند.

به طور کلی، شرکت‌کنندگان در بازار آتی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. دسته اول: تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگانی که برای پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمت، وارد این بازار می‌شوند.
2. دسته دوم: سفته‌بازان و آربیتراژورهایی که به دنبال کسب سود از اختلاف قیمت‌ها هستند.

در ادامه این وبلاگ از  رها سرمایه، هر یک از این بازیگران بازار آتی به طور مفصل بررسی خواهند شد.

پوشش دهندگان ریسک

پوشش ریسک روشی است که در آن سرمایه‌گذار، با سرمایه‌گذاری در دو بازار متضاد، ریسک ناشی از نوسانات قیمتی را کاهش می‌دهد. هدف اصلی از این عمل، نه کسب سود بیشتر بلکه کاهش ریسک و ایجاد ثبات در پرتفوی سرمایه‌گذاری است.

در این روش، طرفین معامله (مانند تولیدکننده و مصرف‌کننده) با عقد قراردادهای آتی، تعهد می‌کنند که در آینده کالایی را به قیمت مشخص شده امروز خرید یا فروش کنند. بدین ترتیب، تغییرات قیمتی در آینده تأثیری بر سود و زیان آن‌ها نخواهد داشت.

به عنوان مثال، در بازار آتی سکه، خریداری که قرارداد آتی می‌بندد متعهد می‌شود در آینده سکه‌ای را به قیمت امروز خریداری کند و فروشنده نیز متعهد می‌شود سکه‌ای را به قیمت امروز به خریدار بفروشد. این مکانیزم به هر دو طرف اطمینان می‌دهد که قیمت نهایی محصول، تحت تأثیر نوسانات بازار قرار نخواهد گرفت.

به عبارت دیگر، پوشش ریسک ابزاری است که به افراد و شرکت‌ها کمک می‌کند تا در برابر نوسانات بازار مقاوم‌تر شده و ریسک‌های ناشی از تغییرات قیمت را مدیریت کنند.

چرا افراد به پوشش نیاز دارند؟

• کاهش نوسانات قیمت: نوسانات شدید قیمت می‌توان به کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران آسیب جدی وارد کند. پوشش ریسک به آن‌ها کمک می‌کند تا از این نوسانات محافظت کنند و به برنامه‌ریزی بهتری برای آینده بپردازند.
• تضمین سود: با استفاده از قراردادهای آتی، می‌توان سودآوری یک معامله را تضمین کرد. به عنوان یک تولیدکننده با فروش محصولات آتی خود، می‌توان از حداقل سود خود اطمینان حاصل کرد.
• کاهش: افزایش خطر به کاهش ناشی از تغییر قیمت کمک می‌کند. به این ترتیب، کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتر به فعالیت‌های ادامه دهند.

پوشش‌دهنده‌ها در قراردادهای آتی، با استفاده از ابزارهای مالی متنوعی مانند قراردادهای آتی، اختیارات و سوآپ، به دنبال کاهش عوارض ناشی از نوسانات قیمت هستند. این افراد با درک مالی از بازار و ابزارها، می‌توانند به طور خودکار از دارایی‌های خود محافظت کنند و سودآوری را افزایش دهند.

بیشتر بخوانید: کتاب از سیر تا پیاز بازار آتی

پوشش دهندگان ریسک از بازیگران بازار آتی

1. تولیدکنندگان و کشاورزان: این افراد برای محافظت از قیمت محصولات خود در برابر کاهش قیمت، اقدام به فروش آتی محصولات خود می‌کنند. به عنوان مثال، یک کشاورز گندم با فروش آتی گندم خود، قیمتی را برای محصول خود تضمین می‌کند و از احتمال کاهش قیمت در جلوگیری از می‌کند.
2. شرکت های تولیدی: برای محافظت از هزینه های تولید خود در برابر افزایش قیمت اولیه، اقدام به خرید آتی مواد اولیه می کنند. به عنوان مثال، یک شرکت تولید کننده نان با خرید آتی گندم، قیمت تمام شده محصول خود را کنترل می کند.
3. شرکت‌های بازرگانی: این شرکت‌ها برای محافظت از سود حاصل از خرید و فروش کالاها، اقدام به پوشش ریسک می‌کنند. به عنوان مثال، یک شرکت بازرگانی که قصد خرید نفت خام را در آینده دارد، با خرید آتی نفت خام، از افزایش قیمت آن جلوگیری می کند.
4. سرمایه‌گذاران: سرمایه‌گذاران نیز برای محافظت از ارزش پرتفوی خود و کاهش نوسانات آن، از قراردادهای آتی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک سرمایه‌گذار سهام با خرید شاخص آتی بورس، از کاهش ارزش سهام خود در برابر کاهش بازار محافظت می‌کند.

سفته بازان

قبل اینکه بخواهیم بگوییم سفته بازان از بازیگران بازار آتی که هستند؟ ابتدای امر لازم دیدیم که در مورد سفته توضیحی داده باشیم.

سفته چیست؟

سفته یک اوراق بهادار است که بر اساس آن، صادرکننده متعهد می‌شود مبلغ مشخصی را در تاریخ معینی به دارنده سفته بپردازد. به عبارت دیگر، سفته نوعی قول پرداخت است که در آن صادرکننده، تعهد بی‌قید و شرطی برای پرداخت بدهی خود در سررسید مشخص می‌کند.

ویژگی‌های اصلی سفته:

یک سند تجاری است. سفته یک سند تجاری است و از اعتبار تجاری صادرکننده برخوردار است.

تعهد پرداخت دارد. صادرکننده سفته موظف است مبلغ مشخصی را در تاریخ معین به دارنده سفته بپردازد.

قابلیت انتقال‌پذیری دارد. سفته قابل انتقال به دیگری است و دارنده جدید می‌تواند حقوق ناشی از سفته را مطالبه کند.

سررسید مشخص را شامل می شود. هر سفته دارای تاریخ سررسید مشخصی است و پرداخت بدهی در این تاریخ انجام می‌شود.

کاربردهای سفته در قراردادهای آتی:

• در تامین مالی کوتاه‌مدت کاربرد دارد. سفته‌ها اغلب برای تامین مالی کوتاه‌مدت کسب‌وکارها استفاده می‌شوند.
• پرداخت بدهی را می توان با سفته انجام داد. سفته‌ها می‌توانند برای پرداخت بدهی‌های تجاری یا شخصی به کار روند.
• نوعی ضمانت محسوب می شود. سفته‌ها گاهی اوقات به عنوان ضمانت برای انجام تعهدات استفاده می‌شوند.

حال در مورد سفته بازان توضیح خواهیم داد.

سفته‌بازان افرادی هستند که با هدف کسب سود از نوسانات بازار، اقدام به خرید و فروش قراردادهای آتی یا اختیار معامله می‌کنند. این افراد برخلاف سرمایه‌گذاران سنتی، علاقه‌ای به نگهداری کالا یا دارایی اصلی ندارند و تنها به دنبال بهره‌برداری از تغییرات قیمت در کوتاه‌مدت هستند. به عبارت دیگر، سفته‌بازان با پیش‌بینی روند آتی قیمت‌ها، اقدام به خرید یا فروش قراردادهایی می‌کنند که در صورت تحقق پیش‌بینی‌شان، منجر به کسب سود خواهد شد.

اگر بخواهیم بطور مختصر بگوییم این طور است که، سفته‌بازان با بهره‌گیری از اطلاعات و تحلیل‌های خود، در بازارهای مالی به دنبال فرصت‌هایی برای کسب سود از نوسانات قیمتی هستند و نقش مهمی در ایجاد نقدینگی و کارایی بازار ایفا می‌کنند.

نکته: فعالیت سفته‌بازان در بازارهای مالی همواره با ریسک همراه است و ممکن است منجر به ضررهای قابل توجهی شود.

آربیتراژرها

آربیتراژر (Arbitrageur) گروهی دیگر از بازیگران بازار آتی به فرد یا سازمانی گفته می‌شود که از اختلاف قیمت یک دارایی در بازارهای مختلف یا در یک بازار، اما در زمان‌های متفاوت، سود می‌برد. این افراد به دنبال فرصت‌هایی هستند که در آن یک دارایی با قیمت پایین‌تری در یک بازار و با قیمت بالاتری در بازار دیگر معامله می‌شود.

به زبان ساده‌تر: آربیتراژر کسی است که از تفاوت قیمت یک کالا یا سهم در دو بازار مختلف، سود می‌برد. مثلاً اگر سهمی در بورس تهران با قیمت پایین‌تری نسبت به بورس نیویورک معامله شود، آربیتراژر سهم را از بورس تهران می‌خرد و در بورس نیویورک می‌فروشد تا سود کند.

چگونه آربیتراژ کار می‌کند؟

آربیتراژرها با استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای تحلیل بازار، به دنبال اختلاف قیمت دارایی‌ها در بازارهای مختلف هستند. آن‌ها دارایی را با قیمت پایین‌تر در بازار ارزان‌تر خریداری می‌کنند، سپس دارایی را با قیمت بالاتر در بازار گران‌تر می‌فروشند.

تفاوت قیمت خرید و فروش به عنوان سود آربیتراژر محسوب می‌شود.

بیشتر بدانید: تفاوت بازار بورس و بازار آتی سکه

انواع آربیتراژ

1. آربیتراژ مکانی: اختلاف قیمت در بازارهای مختلف جغرافیایی
2. آربیتراژ زمانی: اختلاف قیمت در یک بازار اما در زمان‌های مختلف (مثلاً تفاوت قیمت باز و بسته شدن بازار)
3. آربیتراژ نوعی: اختلاف قیمت بین ابزارهای مالی مشابه (مثلاً سهام و اوراق اختیار معامله)

اهمیت آربیتراژ

آربیتراژ نقش مهمی در کارایی بازار دارد. با فعالیت آربیتراژرها، اختلاف قیمت‌ها کاهش یافته و بازار به سمت تعادل حرکت می‌کند. همچنین، آربیتراژ باعث افزایش نقدینگی بازار و بهبود قیمت‌گذاری دارایی‌ها می‌شود.

چالش‌های آربیتراژ

• هزینه‌های معاملاتی: هزینه‌های معاملاتی مانند کارمزد بروکر، مالیات و هزینه‌های انتقال پول، می‌تواند سود آربیتراژ را کاهش دهد.
• سرعت عمل: آربیتراژرها باید بسیار سریع عمل کنند تا بتوانند از فرصت‌های کوتاه‌مدت استفاده کنند.
• رقیب‌های زیاد: در بازارهای مالی، رقابت بین آربیتراژرها بسیار شدید است.
• ریسک‌های بازار: تغییرات ناگهانی در بازار می‌تواند منجر به ضرر آربیتراژرها شود.
• نکته مهم: آربیتراژ یک فعالیت پیچیده و رقابتی است و نیاز به دانش و تجربه زیادی دارد. اگر قصد دارید در این حوزه فعالیت کنید، حتماً با افراد متخصص مشورت کرده و اطلاعات کافی کسب کنید.

سوالات متداول

چه کسانی در بازار آتی فعالیت می‌کنند؟

بازیگران بازار آتی مجموعه‌ای متنوعی را در خود جای داده است که هر کدام با انگیزه‌ها و اهداف خاصی وارد این بازار می‌شوند. برخی از مهم‌ترین بازیگران بازار آتی عبارتند از:

تولیدکنندگان و کشاورزان
شرکت‌های تجاری
سرمایه‌گذاران نهادی
سرمایه‌گذاران خرد
آربیتراژرها
سفته‌بازان

انگیزه بازیگران بازار آتی چیست؟

هر یک از بازیگران بازار آتی با انگیزه‌های خاصی وارد این بازار می‌شوند:

پوشش ریسک: بسیاری از بازیگران به منظور کاهش ریسک ناشی از نوسانات قیمت، از قراردادهای آتی استفاده می‌کنند.
کسب سود: برخی دیگر به دنبال کسب سود از نوسانات قیمت هستند و از قراردادهای آتی به عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
تنوع‌بخشی به پرتفوی: سرمایه‌گذاران نهادی با استفاده از قراردادهای آتی، ریسک پرتفوی خود را کاهش داده و به آن تنوع می‌بخشند.
ارائه نقدینگی: آربیتراژرها با فعالیت خود، نقدینگی بازار را افزایش داده و به بهبود کارایی بازار کمک می‌کنند.

چه عواملی بر تصمیم‌گیری

تاثیر می‌گذارد؟

عوامل مختلفی بر تصمیم‌گیری بازیگران بازار آتی تاثیر می‌گذارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1. تحلیل تکنیکال: بررسی نمودارهای قیمت و شناسایی الگوهای قیمتی
2. تحلیل بنیادی: بررسی عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که بر قیمت دارایی‌ها تاثیر می‌گذارند
3. اخبار و رویدادهای بازار: اخبار مربوط به عرضه و تقاضا، تغییرات سیاست‌های پولی و تغییرات در قوانین و مقررات
4. عواطف و روانشناسی بازار: احساسات حاکم بر بازار و رفتار سایر سرمایه‌گذاران