مزایا و معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
پیش‌تر انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس را برایتان توضیح دادم. همان طور که عنوان شد، دو روش کلی برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد. انتخاب کنیم که یا خودمان سِپر به دست به مصافِ این گاوِ پیشانی‌سفید برویم، یا سرمایه‌ی بی‌زبان خود را به کاردان بسپاریم.
گفتیم که اگر نِشادرمان تند است و عجله داریم، جزء دسته‌ی ریسک‌پذیرها هستیم؛ بنابراین باید پیش از ورودِ مستقیم به بورس شرایطی داشته باشیم؛ اما هرکسی این شرایط را ندارد!
آنچه در مطلب پیشین عنوان شد، اشاره‌ای به دو روش سرمایه‌گذاری در بورس به‌طور غیرمستقیم بود. در این جستار تصمیم دارم به بررسی عمیق‌تر جوانبِ یکی از این روش‌ها بپردازم.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک
گفتیم که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (صندوق‌های مشاع) همان پولِ جمع‌آوری و یک‌کاسه شده‌ی سرمایه‌گذاران خرد است. درواقع با این روش سرمایه‌گذاری در بورس با جمع‌آوری پول‌های خردِ سرمایه‌گذاران، می‌توانند از مزایای سرمایه‌گذاری در مقیاسی بزرگ بهره ببرند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک پس از تجمیع سرمایه‌ی سرمایه‌گذاران خرد، آن‌ها را در انواع دارایی‌های مالی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این دارایی‌ها شامل اوراق قرضه با درآمد ثابت، سهام و یا حتی سپرده‌های بانکی است. اینکه نسبت توزیع وزنِ این دارایی‌ها به چه میزان باشد به نوع صندوق بازمی‌گردد و تابع قوانین خاصی است؛ اما به تجمیع این دارایی‌ها اصطلاحاً پرتفوی گفته می‌شود.
آنچه سرمایه‌گذار در این روش در دست دارد اصطلاحاً “واحد” صندوق گفته می‌شود. هر واحد درواقع نشانه‌ی سهمِ سرمایه‌گذار از مالکیت و درآمدهای احتمالی صندوق است. سرمایه‌گذار با خرید هر واحد، درواقع به همان میزان مالک دارایی‌های آن صندوق است. درست همانند بورس که با خرید هر سهم، به همان میزان مالک بخشی از دارایی‌های شرکت فوق هستیم.
آنچه برای این روش سرمایه‌گذاری در بورس قابل‌توجه است، برخورداری از مدیریت حرفه‌ای بر دارایی‌های صندوق است. به‌عبارت‌دیگر تعدادی از افراد متخصص، با وظایف مشخص، امر مدیریت بر پرتفوی را تشکیل می‌دهند. آن‌ها به‌واسطه تجربه و تسلطی که بر تحلیل اوضاع اقتصادی دارند، بهترین تصمیمات را برایِ خریدوفروش به‌موقع سهام اتخاذ می‌کنند.
اینکه اَرکان تشکیل‌دهنده‌ی یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک چیست در حوصله‌ی این جستار نیست؛ اما در ادامه می‌خواهم دو روش عمده‌ی کسب سود در این صندوق‌ها را برایتان توضیح دهم.
افزایش خالص دارایی‌های صندوق
پول‌های خردِ من و شما درون پرتفوی متشکل از سهام و اوراق بهادار است. طبیعتاً مادامی‌که ارزش اوراقِ سهام افزایش پیدا می‌کند، ارزش دارایی‌های صندوق هم بالا می‌رود؛ اما یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک باید در پایان ماه حقوق کارکنان خود را پرداخت کند، پس هزینه‌هایی دارد!
اگر ارزش دارایی‌های پرتفوی را از هزینه‌ها و بدهی‌ها کسرکنیم، به ارزش خالصِ دارایی‌ها خواهیم رسید. این خالصِ ارزشِ دارایی‌ها را اصطلاحاً NAV می‌گویند.
اعطای سود ثابت
معمولاً بخشی از دارایی‌های یک صندوق شامل اوراق قرضه‌ی دولتی یا سپرده‌های بانکی است؛ بنابراین سود حاصلِ از این دارایی‌ها، سودی بدون ریسک محسوب می‌شود. برخی از صندوق‌ها متناسِب با نوع صندوق و سیاست‌هایشان، این سود رابین سهامداران تقسیم می‌کنند.
مزایای صندوق‌ها
از سازوکارِ صندوق‌های مشاع که بگذریم، مزایا و معایب آن قابل‌بحث است. بالاخره با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی‌شود!
اگر با مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشاع آشنا شویم، با فراغ فکرِ بهتری می‌توانیم درباره‌ی آن تصمیم بگیریم. در ادامه‌ی این جستار بَنا دارم تا هفت ویژگی مثبتِ صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را برایتان توضیح دهم.
1) مدیریت حرفه‌ای
صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای تحلیل گران و مدیران برجسته‌ای هستند که ریسک را کاهش می‌دهند. آن‌ها پیوسته تلاش می‌کنند تا با سرمایه‌گذاری روی اوراق مناسب، عملکرد خوبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند.
2) تنوع‌بخشی
در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاع به‌واسطه‌ی سرمایه‌ی بزرگی که از تجمیعِ پول‌های خرد ایجادشده است، امکان متنوع سازی به بهترین شکل فراهم‌شده است. متنوع سازی و تخصیص صحیح دارایی‌های یک پرتفوی تا حدود زیادی ریسک را کاهش می‌دهد. درواقع این متنوع سازی است که در دوره‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت باعث کاهش ریسک و دوام پرتفوی می‌شود.
شاید برای یک سرمایه‌گذاری خرد با سرمایه‌ی یک‌میلیون تومان، متنوع سازی کاری احمقانه باشد؛ اما موجودی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک گاها در حد چند صد میلیارد تومان است. در این صورت تک سهم شدن روی این میزان سرمایه است که فرآیند سرمایه‌گذاری را احمقانه جلوه می‌دهد!
3) قابلیت نقد شوندگی بالا
واحدهای یک صندوق سرمایه‌گذاری مشاع، نقد شوندگی بالایی دارد. به‌خصوص اگر پشتِ صندوق، یک ضامن نقد شوندگی هم وجود داشته باشد. بعید است برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود با مشکل مواجه شوید. درحالی‌که این سناریو برای سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار بورس ممکن است کمی متفاوت باشد.
4) نظارت و شفافیت اطلاعاتی
عملکرد هر صندوقِ سرمایه‌گذاری مشترک طی بازه‌های مشخص توسط نهادهای مالی بازبینی می‌شود. این نهادها عموماً شامل سازمان بورس، متولی صندوق و حسابرس است. تمامی فعالیت‌های یک صندوق به‌طور شفافی اطلاع‌رسانی می‌شود. در این صورت سرمایه‌گذاران، رسانه‌ها و تحلیل گران می‌توانند عملکرد صندوق را موردبررسی قرار دهند.
5) صرفه‌جویی در هزینه‌ها
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک حجم بالایی از دارایی‌ها را به‌صورت معاملات بلوکی انجام می‌دهند. بر همین اساس این صندوق‌ها صرفه‌جویی قابل‌توجهی در کاهش هزینه‌ها دارند.
6) صرفه‌جویی در زمان
بدون شک انتخاب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک برای افرادی که وقت کافی و تخصص ندارند گزینه‌ی خوبی است. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها جهت جلوگیری از به هدر رفتن زمان و پیش از اینکه طاقتمان طاق شود توصیه می‌شود.
7) قابلیت مقایسه و انتخاب
این امکان فراهم‌شده تا سرمایه‌گذار از میان ده‌ها صندوق سرمایه‌گذاری مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کند. انتخاب هر شخص بر اساس رویکردهای سرمایه‌گذاری که دارد متفاوت است. هر سرمایه‌گذار می‌تواند بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام ، مختلط و درآمد ثابت یکی را انتخاب کند.
معایب صندوق‌ها
هرچند مدیریت حرفه‌ای و تنوع‌بخشی، به همراه نقد شوندگی بالا، اهرم‌های جذابی برای سرمایه‌گذاری هستند. برخی سرمایه‌گذاران عطای این سرمایه‌گذاری را به لقایش می‌بخشند! منظورم سرمایه‌گذارانی هستند که به‌واسطه وقت و انرژی کافی که در اختیاردارند، خود تصمیم به مدیریت سرمایه‌دارند.
درست است که طی فرایند سرمایه‌گذاری به‌واسطه‌ی تنوع‌بخشی، ریسک را کاهش می‌دهیم؛ اما به همان میزانِ کاهشِ ریسک، درآمدها کاهش پیدا می‌کند؛ و این سناریو باب دندان برخی‌ها نیست.
با فرض بر اینکه تخصص و دانش کافی برای فعالیت در بازار بورس نیز داشته باشیم. نداشتن زمان کافی و عدم برخورداری از مهارت‌های روانی عده‌ی زیادی را طی سالیان گذشته به سمتِ این نوع سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس کشانده است.
نمودار فوق مجموع دارایی‌های تحت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در ایران را به تصویر می‌کشد. خبر بسیار خوبی است که استقبال سرمایه‌گذاران از این روش سرمایه‌گذاری در بورس به‌شدت بالا رفته است. بماند که هنوز تا آمار جهانی و مشارکت عمومی در توسعه‌ی اقتصادی فاصله‌ی زیادی داریم.
سخنِ نویسنده
در این جستار تلاش کردم تصویری از ویژگی‌های سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک ارائه کنم. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتم هیچ طلسم شفابخشی در این بازار پرهیاهو وجود ندارد! نمی‌توان و اساساً شدنی نیست که برای همه سرمایه‌گذاران نسخه‌ی از پیش پیچیده شده‌ای را تجویز کرد. هرکسی با رویکردهای شخصی و با اهداف مشخصی وارد این بازار می‌شود، حال تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل…
در مطالب آینده تلاش می‌کنم روش دومِ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس (سبد گردانی) را برایتان شرح دهم.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.